Azərbaycan dilində söyləm nitq vahidi kimi
Автор: İsmayıl Kazımov
Журнал: Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi @az-dili-edebiyyat
Рубрика: Dilçilik məsələləri
Статья в выпуске: 1 (267), 2021 года.
Бесплатный доступ
Söyləmlər formal cəhətdən nitqin tənzimlənmiş, müəyyən qaydalara tabe edilməmiş vahidləridir. Müasir Azərbaycan dilində söyləm nitq hərəkətinin nəticəsi kimi meydana çıxır. Söyləm cümlə komponentlərinin qrup formasında birləşməsindən yaranır və seqmentə görə cümləyə müvafiq gəlir. Söyləmin təşkili mexanizmi superseqment vasitələrin (intonasiya və söz sırası) iştirakı ilə formalaşır. Məqalədə söyləmin növlərini birləşdirən ümumi cəhətin onların emosionallıq keyfiyyəti bildirməsi də əsaslandırılır. Belə ki, nitqdə söyləmin ən müxtəlif növləri meydana çıxır. Söyləmə xas olan əlamət, yəni onların reaksiya bildirməsi, nitq stimulu olması nitqə məxsus başlıca cəhətdir. Söyləmlər struktursemantik və məntiqi-praqmatik cəhətlərinə görə müxtəlif növlərə bölünür. Onların quruluşunda, mənasında müəyyən özünəməxsusluq və bir-birindən fərqlilik müşahidə olunur. Tədqiqatda müəyyənləşir ki, söyləm ünsiyyətdə danışığın aktuallaşmış ən kiçik vahididir.
Funksionalkommunikativ sintaksis, nitq vahidi, söyləm, söyləmin funksiyaları, konseptual-fuksional perspektiv
Короткий адрес: https://sciup.org/170175804
IDR: 170175804 | DOI: 10.48445/TAIIJ.2021.99.27.001
Список литературы Azərbaycan dilində söyləm nitq vahidi kimi
- Axundov A. (1978). Ümumi dilçilik. Bakı, Maarif. 254 s.
- Kazımov Q. (2000). Müasir Azərbaycan dili. Sintaksis. Bakı, Ünsiyyət. 166 s.
- Müzəffəroğlu T. (2002). Müasir Azərbaycan dilində mürəkkəb cümlənin struktur semantikası. Bakı, Azərnəşr. 304 s.
- Veysəlli F.Y. (2013). Dilçiliyin əsasları. Bakı, Mütərcim. 417 s.
- Bondarko A.V. (1984). Funktsionalnaya grammatika. Leningrad, Nauka. 136 s.
- Katsnelson S.D. (1965). Soderzhaniye slova, znacheniye i oboznacheniye. Moskva. 110 s.
- Serebrennikov B.А. (1972). Obsheye yazykoznaniye. Vnutrennyaya struktura yazika. Moskva, Nauka. 564 s.
- Slyusareva N.A. (1981). Problemi funktsionalnogo sintaksisa sovremennogo angliyskogo yazika. Moskva, Nauka. 208 s.
- Zolotova G. (1973). Ocherk funktsionalnogo sintaksisa russkogo yazika. Moskva, Nauka. 352 s.
